Επιλεγμένα

Νέα μελέτη προτείνει τη ραγδαία ανάπτυξη της ανθρώπινης γλώσσας στη γνωστή σήμερα μορφή της

Από στις 3 Απριλίου 2015

Σε κάποιο σημείο, ίσως πριν από 50.000 έως 100.000 χρόνια, οι άνθρωποι άρχισαν να μιλάμε ο ένας στον άλλο σε μια μοναδικά σύνθετη μορφή. Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς αυτή την κοσμοϊστορική αλλαγή καθώς ο άνθρωπος των σπηλαίων γρύλιζε ή οι κυνηγοί-συλλέκτες μουρμούριζαν και έδειχναν. Αλλά σε μια νέα εργασία, ένας γλωσσολόγος του ΜΙΤ ισχυρίζεται ότι η ανθρώπινη γλώσσα πιθανώς να αναπτύχθηκε πολύ γρήγορα σε ένα εξελιγμένο σύστημα: Στη θέση των μουρμουρητών και των γρυλισμάτων, οι άνθρωποι ανέπτυξαν σύνταξη και δομές που μοιάζουν με αυτές που χρησιμοποιούμε σήμερα. «Η ιεραρχική πολυπλοκότητα που εντοπίζεται στη σημερινή γλώσσα είναι πιθανό να ήταν παρούσα στην ανθρώπινη γλώσσα από την εμφάνισή της», λέει ο Shigeru Miyagawa, καθηγητής Γλωσσολογίας, καθηγητής της Ιαπωνικής Γλώσσας και Πολιτισμού στο MIT και ένας από τους συγγραφείς της νέας σχετικής με το θέμα εργασίας.

Είναι σαφές, αυτός δεν είναι καθολικά αποδεκτός ισχυρισμός: Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι οι άνθρωποι πρωτο-άρχισαν χρησιμοποιώντας ένα είδος «πρωτο-γλώσσας» – ένα υποτυπώδες, πρωτόγονο είδος επικοινωνίας με μόνο μια σταδιακή ανάπτυξη των λέξεων και σύνταξη. Αλλά ο Miyagawa θεωρεί ότι αυτό δεν συμβαίνει. Οι απλές λέξεις, πιστεύει, παράγουν ίχνη της σύνταξης δείχνοντας ότι πρέπει να προέρχονται από ένα παλαιότερο σύστημα που είχε σύνταξη και όχι από απλές αρχέγονες εκφράσεις. «Δεδομένου ότι μπορούμε να βρούμε σύνταξη μέσα στις λέξεις, δεν υπάρχει λόγος να τις θεωρούμε ως «γλωσσικά απολιθώματα» του προηγούμενου, προ-συντακτικού σταδίου», προσθέτει ο Miyagawa.

Ο Miyagawa έχει μια εναλλακτική υπόθεση σχετικά με το τι δημιούργησε την ανθρώπινη γλώσσα: Μόνον οι άνθρωποι, όπως ο ίδιος υποστήριξε σε εργασίες που δημοσιεύθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια, έχουν συνδυάσει το «εκφραστικό» επίπεδο της γλώσσας, όπως φαίνεται στο κελάηδισμα των πουλιών, με το «λεξιλογικό» επίπεδο, όπως φαίνεται στους πιθήκους που προφέρουν απομονωμένους ήχους με σημασία για τον πραγματικό κόσμο, όπως οι κλήσεις συναγερμού. Η «υπόθεση της ενοποίησης» του Miyagawa υποστηρίζει ότι οτιδήποτε τα προκάλεσε πρώτα, αυτά τα επίπεδα της γλώσσας αναμειγνύονται γρήγορα και με επιτυχία.

Η εργασία του Miyagawa, με συγγραφέα επίσης τον Vitor Α Nobrega του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο, δημοσιεύθηκε αυτό το μήνα στο περιοδικό Frontiers in Psychology. Σε αυτή οι Nobrega και Miyagawa γράφουν ότι μια απλή λέξη μπορεί να είναι «εσωτερικά πολύπλοκη, συχνά τόσο περίπλοκη όπως μια ολόκληρη φράση», καθιστώντας λιγότερο πιθανό οι λέξεις που χρησιμοποιούμε σήμερα να έλκουν την καταγωγή από ένα προσυντακτικό τρόπο του λόγου.

Αυτό φαίνεται σε ένα απλό παράδειγμα στην ελληνική γλώσσα, θεωρώντας την λέξη «εθνικοποίηση» (ο Miyagawa προτείνει την λέξη «nationalization» στην αγγλική γλώσσα). Η αρχή γίνεται με τη λέξη «έθνος» («nation»), ένα ουσιαστικό, με την πρόσθεση του «-ικο» («-al») δημιουργείται ένα επίθετο, με την πρόσθεση του «-ποι(ω)» («“-iz(a)») σχηματίζεται ένα ρήμα και τελειώνει με την κατάληξη «-ηση» («-tion»), για να σχηματισθεί ένα άλλο ουσιαστικό, αν και με μια νέα έννοια. «Η ιεραρχική δομή είναι παρούσα όχι μόνο σε μεμονωμένες λέξεις, αλλά επίσης και σε ενώσεις, οι οποίες, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς ορισμένων, δεν είναι η χωρίς δομή απολιθωμένη μορφή από ένα προγενέστερο στάδιο», λέει ο Miyagawa.

Στην εργασία τους, οι Nobrega και Miyagawa υποστηρίζουν ότι η ίδια ανάλυση ισχύει και για τις λέξεις στις λατινογενείς γλώσσες που έχουν περιγραφεί αλλού, ως απομεινάρια των χωρίς μορφή πρωτο-γλωσσών. Στα ιταλικά, «porta asciuga-mani» – κυριολεκτικά «φέρω ξηρά-χέρια», αλλά σήμερα στην καθομιλουμένη σημαίνει «κρεμάστρα πετσέτας» – είναι μια τέτοια περίπτωση, υποστηρίζουν, όπου μια ένωση που προέρχεται από παλιές λέξεις, έχει μια σαφή εσωτερική δομή. (Σε αυτή την περίπτωση, «στεγνά χέρια» είναι συμπλήρωμα στο ρήμα.)

Η υπόθεση της ενοποίησης του Miyagawa συνδέεται διανοητικά με το έργο άλλων επιστημόνων του MIT, όπως ο Noam Chomsky, οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι η ανθρώπινη γλώσσα είναι καθολικά συνδεδεμένη και παράγεται από την ικανότητά μας για τη χρήση σύνταξης. Κατά τη διαμόρφωση των γλωσσών, υποστηρίζει αυτή η σχολή σκέψης, συνδυάστηκαν τα επίπεδα εκφραστικό και λεξιλογικό μέσω ενός συστήματος που ο Chomsky έχει αποκαλέσει «Συγχώνευση». «Από τη στιγμή που εφαρμόστηκε η Συγχώνευση, ενοποιώντας αυτά τα δύο επίπεδα, ουσιαστικά έχουμε όλα τα χαρακτηριστικά του μιας ολοκληρωμένης ανθρώπινης γλώσσας», λέει ο Miyagawa.

Οι μελετητές θεωρούν ότι η υπόθεση της ενοποίησης θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα παραγωγικό σύνολο ερευνητικών ερωτημάτων. Ο Andrea Moro, καθηγητής γλωσσολογίας στο Institute for Advanced Study στην Παβία της Ιταλίας, ο οποίος επιμελήθηκε την μελέτη, την αποκαλεί «πολύ ενδιαφέρουσα» κριτική της ιδέας ότι η ανθρώπινη γλώσσα αναπτύχθηκε σταδιακά. Ωστόσο, ο Moro εισηγείται ότι υπάρχει μια «διαισθητική διαφορά» μεταξύ των περιπτώσεων όπου λέξεις συναθροίζονται για να σχηματίσουν είτε μια σύνθετη λέξη ή μια φράση. Ο ίδιος πιστεύει ότι είναι δυνατό ότι μελέτες της έννοιας της «ρήξης της συμμετρίας», ένα δυνητικά διακριτικό μέρος του σχηματισμού της πρότασης, «μπορεί να προσφέρουν νέα εμπειρικά δεδομένα για να ελέγξουν την υπόθεση και να ρίξουν φως στη γέννηση της ανθρώπινης γλώσσας».

Πηγή: MIT News

Περισσότερα στο άρθρο: The precedence of syntax in the rapid emergence of human language in evolution as defined by the integration hypothesis, Vitor A. Nóbrega and Shigeru Miyagawa, Front. Psychol., 18 March 2015

Egno Editorial

Το Editorial Team του egno. Επικοινωνήστε μαζί μας μέσω της φόρμας επικοινωνίας.