Ελλάδα – Ιστορία: Ανάλυση αρχαίου DNA αποκαλύπτει την καταγωγή των Μινωιτών και των Μυκηναίων

Η ανακάλυψη των πολιτισμών των Μινωιτών και των Μυκηναίων στην Κρήτη και στην ηπειρωτική Ελλάδα στα τέλη του 1800 έδωσε πνοή στη σύγχρονη αρχαιολογία και άνοιξε ένα παράθυρο στην Ευρωπαϊκή εποχή του χαλκού. Αυτή η περίοδος της ιστορίας προηγουμένως έκανε την εμφάνισή της μόνο μέσα από τα έπη του Ομήρου, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Ο Μινωικός πολιτισμός άκμασε στην Κρήτη στην τρίτη χιλιετία πριν από τη γέννηση του Χριστού και ήταν εκπληκτικά αναπτυγμένος καλλιτεχνικά και τεχνολογικά. Οι Μινωίτες ήταν επίσης ο πρώτος εγγράμματος λαός της Ευρώπης. Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός αναπτύχθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα στη δεύτερη χιλιετία πριν την γέννηση του Χριστού. Μοιράστηκε πολλά πολιτιστικά χαρακτηριστικά με τους Μινωίτες. Χρησιμοποίησαν τη Γραμμική γραφή Β, μια πρώιμη μορφή των Ελληνικών.

Ο καταγωγές, ωστόσο, των Μινωιτών και των Μυκηναίων έχουν προβληματίσει τους αρχαιολόγους για πάνω από 100 χρόνια. Πιστεύονταν ευρέως ότι κατάγονταν από διαφορετικούς προγονικούς πληθυσμούς. Η νέα ανάλυση καλά διατηρημένου Μινωικού και Μυκηναϊκού DNA τώρα δίνει πολλές απαντήσεις και βαθύτερες γνώσεις.

Μια διεθνής ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Washington, της Ιατρικής Σχολής του Harvard και του Ινστιτούτου Max Planck για την Επιστήμη και την Ανθρώπινη Ιστορία, μαζί με αρχαιολόγους και άλλους συνεργάτες από την Ελλάδα και την Τουρκία, αναφέρουν την πρώτη ακολουθία γενετικών δεδομένων DNA των κατοίκων στην εποχή του χαλκού της ηπειρωτικής Ελλάδας, της Κρήτης και της νοτιοδυτικής Ανατολίας. Κύριος συγγραφέας της μελέτης που περιγράφει τα νέα ευρήματα είναι ο ερευνητής Γεώργιος Σταματογιαννόπουλος, καθηγητής γενετικής επιστήμης και ιατρικής στην Ιατρική Σχολής του Πανεπιστημίου της Washington. Η μελέτη δημοσιεύεται στην online έκδοση του περιοδικού Nature.

Οι ερευνητές ανάλυσαν το DNA δοντιών από λείψανα 19 ατόμων που θα μπορούσαν να ταυτοποιηθούν οριστικά με αρχαιολογικά στοιχεία ως Μινωίτες της Κρήτης, Μυκηναίοι της ηπειρωτικής Ελλάδας και άτομα που έζησαν στην νοτιοδυτική Ανατολία. Τα δείγματα του DNA συλλέχθηκαν από τον Σταματογιαννόπουλο και τους αρχαιολόγους συνεργάτες του και αναλύθηκαν αρχικά στο εργαστήριό του. Ακολούθως, ο Σταματογιαννόπουλος άρχισε να συνεργάζεται με τον Johannes Krause, του Ινστιτούτου Max Planck, που ανέλαβε ολοκληρωμένη γονιδιακή ανάλυση DNA χρησιμοποιώντας τεχνικές που ανέπτυξε στο εργαστήριό του και τον καθηγητή David Reich της Ιατρικής Σχολής του Harvard, ο οποίος εργάστηκε με τον Ιωσήφ Λαζαρίδη στην συγκέντρωση και στατιστική ανάλυση των δεδομένων. Συγκρίθηκαν τα Μινωικά και Μυκηναϊκά γονιδιώματα μεταξύ τους και με περισσότερα από 330 άλλα αρχαία γονιδιώματα και πάνω από 2600 γονιδιώματα σύγχρονων ανθρώπων από όλο τον κόσμο.

Χρησιμοποίησαν τη Γραμμική γραφή Β, μια πρώιμη μορφή των Ελληνικών

Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι Μινωίτες και Μυκηναίοι ήταν γενετικά πολύ όμοιοι – αλλά όχι τελείως ίδιοι – και ότι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι απόγονοι αυτών των πληθυσμών. Οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι κατάγονται κυρίως από νεολιθικούς που πιθανώς μετανάστευσαν χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, την εποχή του χαλκού, από την Ανατολία, όπου σήμερα είναι η σύγχρονη Τουρκία. «Μινωίτες, Μυκηναίοι και οι σύγχρονοι Έλληνες επίσης είχαν κάποια καταγωγή που σχετίζονταν με τους αρχαίους πληθυσμούς του Καυκάσου, της Αρμενίας και του Ιράν. Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζουν ότι κάποια μετανάστευση συνέβη στο Αιγαίο και στη νοτιοδυτική Ανατολία από την ανατολικότερη περιοχή μετά από τον καιρό των πρώιμων αγροτών», είπε ο Λαζαρίδης.

Ενώ και οι δυο, Μινωίτες και Μυκηναίοι, είχαν και οι δυο «πρωτοαγροτική» και «ανατολική» γενετική προέλευση, οι Μυκηναίοι ανίχνευσαν μια επιπλέον δευτερεύουσα συνιστώσα της καταγωγής τους στους αρχαίους κατοίκους της ανατολικής Ευρώπης και βόρειας Ευρασίας. Αυτός ο τύπος της αποκαλούμενης Αρχαίας Βορειο-Ευρασιατικής καταγωγής είναι ένας από τους τρεις προγονικούς πληθυσμούς των σημερινών Ευρωπαίων και βρίσκεται επίσης στους σύγχρονους Έλληνες.

Το πάθος για την ιστορία ενέπνευσε τον Σταματογιαννόπουλο για να ξεκινήσει αυτό το project: «Για πάνω από 100 χρόνια, πολλές πολύ αμφισβητούμενες θεωρίες κυκλοφόρησαν αναφορικά με την καταγωγή των κατοίκων της εποχής του χαλκού της κλασικής και της σύγχρονης Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων του “ερχομού των Ελλήνων” στο τέλος της δεύτερης χιλιετίας, της υπόθεσης “μαύρη Αθηνά” για την αφροασιατική προέλευση του πολιτισμού της κλασικής Ελλάδας και την περιβόητη θεωρία του 19ου αιώνα, του Γερμανού ιστορικού Fallmerayer, που υποστήριξε την άποψη ότι οι απόγονοι της αρχαίας Ελλάδας εξαφανίστηκαν κατά τους χρόνους του Μεσαίωνα».

Ενώ η νέα μελέτη δεν επιλύει όλα τις υπάρχοντα προβλήματα, παρέχει βασικές απαντήσεις. Κυρίως, τα ευρήματα διαψεύδουν την ευρέως κρατούσα θεωρία ότι οι Μυκηναίοι ήταν ένας ξένος πληθυσμός στο Αιγαίο και δεν σχετίζονταν με τους Μινωίτες. Τα αποτελέσματα επίσης διαλύουν τη θεωρία ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν κατάγονται από τους Μυκηναίους και τους μετέπειτα αρχαιοελληνικούς πληθυσμούς. Σε γενικές γραμμές, η νέα μελέτη δείχνει ότι υπάρχει γενετική συνέχεια στο Αιγαίο από τον καιρό των πρωτοαγροτών μέχρι τη σύγχρονη Ελλάδα, αλλά όχι απομόνωση. Οι λαοί της ηπειρωτικής Ελλάδας είχαν κάποια ανάμειξη με τους Αρχαίους Βορειο Ευρασιάτες και τους λαούς της Ανατολικοευρωπαϊκής στέπας τόσο πριν, όσο και μετά από τον καιρό των Μινωιτών και Μυκηναίων, κάτι που μπορεί να παρέχει τον ελλείποντα κρίκο μεταξύ αυτών που μιλούν την ελληνική και των γλωσσικών συγγενών τους οπουδήποτε στην Ευρώπη και την Ασία.

Η μελέτη, έτσι, υπογραμμίζει την ισχύ της ανάλυσης του αρχαίου DNA για να λυθούν ενοχλητικά ιστορικά προβλήματα και θέτει τη βάση για πολλές μελλοντικές μελέτες που υπόσχονται ξεμπλέξουν θέματα της ιστορίας, της αρχαιολογίας και της γλώσσας.

Πηγή: Phys.org

Περισσότερα στη δημοσίευση: Genetic origins of the Minoans and Mycenaeans. Nature.