Το νου σας! Σε λίγες ημέρες αρχίζει μια νέα χρονιά – Ευτυχισμένος ο καινούργιος χρόνος …στον πλανήτη Άρη!

Στον πλανήτη Γη, το ημερολόγιο θα γράφει 7 Φεβρουαρίου 2021, όμως αυτή η ημερομηνία του γήινου ημερολογίου σηματοδοτεί την αρχή του έτους 36 στον πλανήτη Άρη! Επομένως ώρα για …ευχές. Πέρα, όμως, από τις ευχές στον κόκκινο πλανήτη, ας δούμε μερικά χρήσιμα στοιχεία που σχετίζονται με το γεγονός αυτό και μαζί με αυτά μια σειρά από ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των δυο πλανητών, όπως τα παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος, ή κατά σύντομο τρόπο η ESA. Είναι, όμως, μια καλή ευκαιρία να θυμηθούμε ότι μάθαμε στο σχολείο για τον χρόνο στον δικό μας πλανήτη.

Πρώτα από όλα τι σημαίνει μια χρονιά για έναν πλανήτη (αυτό είναι εύκολο); Ως έτος στους πλανήτες ορίζεται η διάρκεια που απαιτείται για να κάνουν οι πλανήτες αυτοί μια περιφορά γύρω από το μητρικό άστρο, τον Ήλιο μας. Όπως είναι φυσικό, εύλογα έρχεται ο επόμενος προβληματισμός.

Από πιο στοιχείο μετράμε την αρχή της νέας (κάθε φορά) χρονιάς; Η Νέα Χρονιά του πλανήτη Άρη αρχίζει με την βόρεια ισημερία (άνοιξη στο Βόρειο, φθινόπωρο στον Νότιο ημισφαίριο).

Αμέσως μετά προβάλει το ερώτημα: πώς υπολογίζεται ότι είμαστε στο έτος 36 του πλανήτη Άρη; Το αρειανό ημερολόγιο άρχισε αρκετά πρόσφατα συγκρινόμενο με το έτος Ένα, στη Γη. Η μέτρηση άρχισε όταν η Γη βρισκόταν στη (γήινη) χρονιά του 1995. Αυτή την πρώτη αρειανή χρονιά συμπίπτει με μια πολύ μεγάλη ανεμοθύελλα στο δεύτερο μισό της, που αναφέρεται με την ονομασία «η μεγάλη ανεμοθύελλα του 1956».

Ακόμη, πόσες ημέρες «έχει» ένα έτος στον Άρη; Ένα έτος στον πλανήτη Άρη ισοδυναμεί με 687 γήινες ημέρες. Ορίζει, δηλαδή, σχεδόν διπλάσια διάρκεια η τροχιά του Άρη από αυτή της τροχιάς της Γης (όπου ένα έτος ισοδυναμεί με 365 ημέρες περίπου) στην περιφορά τους γύρω από τον Ήλιο. Αυτό σημαίνει ότι η ηλικία σας θα είναι πολύ μικρότερη εάν ζούσατε στον Άρη. Αν θα σας άρεσε να αισθάνεστε νεότεροι, απλώς διαιρέστε την κάθε φορά ηλικία σας με 1,88 και …χαλαρά πείτε στους φίλους σας ότι αυτή είναι η πραγματική σας ηλικία …στον Άρη. Στον κόκκινο πλανήτη, τα γενέθλια ενός ανθρώπου θα γιορτάζονται κάθε 23 γήινους μήνες, φανταστείτε, ένας 80 ετών στη Γη, είναι 42 στον Άρη!

Η κλίση των επιπέδων των τροχιών των πλανητών Γη και Άρη.

Αλλά πώς οριοθετείται η χρονική διάρκεια (μια) «ημέρα»; Μια αρειανή ημέρα οριοθετείται, όπως και στη Γη, από τη διάρκεια που ορίζει μια πλήρης περιστροφή του πλανήτη γύρω από τον άξονά του. Στον πλανήτη Άρη μια τέτοια διάρκεια, μια αρεινή ημέρα, αποκαλείται sol [για να γίνεται η διάκριση από την περίπου 3% συντομότερη ηλιακή ημέρα (solar day) στην Γη]. Μια μέση ηλιακή ημέρα στον Άρη, μια μέση sol, ισοδυναμεί με 24 ώρες, 39 λεπτά και 35,244 δευτερόλεπτα. Η αντίστοιχη διάρκεια στη Γη είναι 24 ώρες, 00 λεπτά και 0,002 δευτερόλεπτα.

Πόσες εποχές εμφανίζονται στον κόκκινο πλανήτη; Ο Άρης έχει τέσσερις εποχές: χειμώνα, άνοιξη, καλοκαίρι και φθινόπωρο. Προσδιορίζονται από τη θέση του πλανήτη κατά την κίνησή του (τροχιά) γύρω από τον Ήλιο. Καθώς ο Άρης κινείται διαμορφώνοντας την ετήσια τροχιά του, η κλίση του άξονα του πλανήτη γίνεται αιτία το βόρειο ημισφαίριο να δέχεται περισσότερο ηλικιακό φως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στο βορρά και το νότιο ημισφαίριο να δέχεται περισσότερο ηλιακό φως τον χειμώνα του βορρά – ακριβώς όπως και στη Γη.

Η τροχιά του Άρη γύρω από τον Ήλιο είναι περισσότερο ελλειπτική από αυτή της Γης.

Τι γίνεται, όμως, με τις διάρκειες των εποχών στον πλανήτη Άρη; Αντίθετα από τις εποχές στη Γη ωστόσο, οι εποχές στον Άρη δεν έχουν ίσες διάρκειες. Αυτό συμβαίνει επειδή η τροχιά του Άρη γύρω από τον Ήλιο είναι περισσότερο ελλειπτική από αυτή της Γης. Για παράδειγμα, η άνοιξη στο βόρειο ημισφαίριο (φθινόπωρο, στο νότιο) διαρκεί περισσότερο, 194 αρεινές ημέρες (sols), και το φθινόπωρο στο βόρειο ημισφαίριο (άνοιξη, στο νότιο) είναι η συντομότερη εποχή με 142 sols.

Η ελλειπτική τροχιά του Άρη μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού του βόρειου ημισφαιρίου, ο Άρης περνάει πλησιέστερα στον Ήλιο και ταχύτερα. Αποτέλεσμα, η αύξηση της φωτεινότητας θερμαίνει την ατμόσφαιρα, προκαλώντας αναταράξεις που σηκώνουν πολύ λεπτά σωματίδια από το έδαφος του Άρη. Για το λόγο αυτό, το δεύτερο μισό του αρειανού έτους συχνά σηματοδοτείται από σφοδρές ανεμοθύελλες σκόνης που μπορεί μερικές φορές να καλύπτουν όλο τον πλανήτη.

Όπως στη Γη, οι χειμώνες στον Άρη είναι ψυχροί και τα καλοκαίρια θερμά, όμως η συνολική θερμοκρασία του πλανήτη είναι πολύ χαμηλότερη, έχει μέση ετήσια θερμοκρασία μείον 60 βαθμούς Κελσίου. Στον πλανήτη εξελίσσονται διαφορετικά καιρικά φαινόμενα κατά τη διάρκεια των εποχών. Ένα καιρικό φαινόμενο που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο γύρω στην άνοιξη και το καλοκαίρι στο βορρά είναι το AMEC (Arsia Mons Elongated Cloud), ένα νέφος παγοκρυστάλλων που μπορεί να φθάσει 1800 χιλιόμετρα ύψος. Επαναλαμβάνεται για τουλάχιστον 80 sols και στη συνέχεια εξαφανίζεται και πάλι κατά τη διάρκεια της επόμενης χρονιάς.

Μη ξεχαστείτε, λοιπόν, στις 7 Φεβρουαρίου 2021 αρχίζει το έτος 36 στον πλανήτη Άρη. Ευχηθείτε καλή αρειανή χρονιά! Αλλά με την ευκαιρία αυτή ας σημειώσου με μερικές από τις επόμενες αρειανές πρωτοχρονιές με αναφορά στις γήινες ημερομηνίες: Το έτος 37, στον Άρη, θα αρχίσει στις 26 Δεκεμβρίου 2022 στη Γη. Το έτος 38, στις 12 Νοεμβρίου 2024, ενώ τα έτη 39 και 40 στον Άρη, αντίστοιχα στις 30 Σεπτεμβρίου 2026 και 17 Αυγούστου του 2028. Κρατείστε τις ημερομηνίες για Χρόνια Πολλά!

Πηγή: ESA