Το ExoMars ανακαλύπτει κρυμμένο νερό στο Μεγάλο Φαράγγι του πλανήτη Άρη

Ο ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) έχει εντοπίσει σημαντικές ποσότητες νερού στην καρδιά του μεγάλου συστήματος φαραγγιών του Άρη, Valles Marineris. Το νερό, που είναι κρυμμένο κάτω από την επιφάνεια του Άρη, βρέθηκε από το τηλεσκόπιο νετρονίων FREND (Fine Resolution Epithermal Neutron Detector), επιστημονικό όργανο του TGO το οποίο χαρτογραφεί το υδρογόνο – ένα μέτρο της περιεκτικότητας νερού – στα επάνω-επάνω μέτρα του εδάφους του Άρη.

Σύμφωνα με στοιχεία από την ελληνική Βικιπαίδεια, η Valles Marineris είναι ένα σύστημα φαραγγιών που διατρέχουν την επιφάνεια του Άρη. Η Κοιλάδα του Ναύτη, η οποία ονομάστηκε έτσι για να αποδοθεί τιμή στην ομάδα του διαστημικού οχήματος Mariner 9 που την ανακάλυψε, βρίσκεται κατά μήκος του ισημερινού του Άρη και εκτείνεται στο ένα τέταρτο της περιμέτρου του πλανήτη. Θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα φαράγγια του Ηλιακού μας Συστήματος, με μήκος πάνω από 4000 km, πλάτος 200 km και βάθος μέχρι και 10 km.

Ενώ είναι γνωστό ότι υπάρχει νερό στον Άρη, το περισσότερο βρίσκεται στις κρύες πολικές περιοχές του πλανήτη, ως πάγος. Πάγος δεν βρίσκεται εκτεθειμένος στην επιφάνεια κοντά στον ισημερινό, καθώς οι θερμοκρασίες εκεί δεν είναι αρκετά χαμηλές ώστε ο έκθετος πάγος να είναι σε σταθερή κατάσταση. Διάφορες αποστολές στον πλανήτη Άρη, της Mars Express της ESA συμπεριλαμβανομένης, έχουν ερευνήσει για νερό κοντά στην επιφάνεια – είτε ως πάγο καλυμμένο με κόκκους σκόνης είτε κλειδωμένο σε ορυκτά – στα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη του Άρη, και έχουν βρει μικρά ποσά. Ωστόσο, τέτοιες μελέτες έχουν εξερευνήσει μόνο κοντά στην επιφάνεια του πλανήτη. Θα μπορούσαν να υπάρχουν αποθήκες νερού βαθύτερα, οι οποίες καλύπτονται από σκόνη.

Πριν προχωρήσουμε στην νεότερη ανακάλυψη, ας θυμηθούμε ότι το 2018, η συσκευή ραντάρ MARSIS (Mars Advanced Radar for Subsurface and Ionosphere Sounding), του διαστημικού σκάφους Mars Express της ESA, ανακάλυψε λιμνούλες υγρού νερού θαμμένες κάτω από τον πάγο του νότιου πόλου του πλανήτη. Με το ραντάρ ανακαλύφθηκε μια δεξαμενή υπόγεια θαμμένη περίπου 1,5 Km κάτω από τον πάγο, ενώ με συνυπολογισμό περισσοτέρων δεδομένων και περαιτέρω ανάλυση εντοπίστηκαν και νέες λιμνούλες. Η μεγαλύτερη, ανακοινώθηκε ότι είχε διαστάσεις 20×30 km και περιβάλλεται από άλλες μικρότερες. Το νερό του θεωρήθηκε ότι είναι πολύ αλμυρό και για αυτό παραμένει υγρό σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Ανάλογο στην Γη είναι η υπόγεια λίμνη Vostok που ανακαλύφθηκε κάτω από τους πάγους της Ανταρκτικής.

Το νέο στοιχείο στην τωρινή μελέτη είναι η χρήση του τηλεσκοπίου νετρονίων FREND (Fine Resolution Epithermal Neutron Detector), με τη χρήση του οποίου έγινε δυνατή η έρευνα, από τον TGO, σε αρκετό βάθος κάτω από το στρώμα σκόνης. Έτσι μπόρεσε να «δει» τι πραγματικά γίνεται κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη Άρη και μπόρεσε να εντοπίσει «οάσεις» πλούσιες σε νερό, οι οποίες δεν θα μπορούσαν να ανιχνευτούν με τα προηγούμενα επιστημονικά όργανα. Το FREND αποκάλυψε μια περιοχή με ασυνήθιστα μεγάλο ποσό υδρογόνου στο τεράστιο σύστημα φαραγγιών Valles Marineris. Υποθέτοντας ότι το υδρογόνο που ανιχνεύεται είναι δεσμευμένο σε μόρια νερού, ένα ποσοστό 40% του υλικού που είναι κοντά στην επιφάνεια σε αυτή την περιοχή φαίνεται ότι είναι νερό. Η πλούσια σε νερό περιοχή είναι περίπου σε μέγεθος όσο και αυτό της Ολλανδίας και δείχνει το μέρος του συστήματος των φαραγγιών που εντοπίστηκε θα πρέπει να θεωρείται ως ένα πολλά υποσχόμενο μέρος για το κυνήγι νερού στον Άρη.

Σε επόμενη ανάρτηση αξίζει να μάθουμε λίγα πράγματα για την βάση της λειτουργίας του FREND.

Πηγή: ESA

Περισσότερα στη δημοσίευση: The evidence for unusually high hydrogen abundances in the central part of Valles Marineris on Mars. Icarus.