Παρατηρήσεις του Hubble της NASA υποστηρίζουν την ύπαρξη υπόγειου ωκεανού στο μεγαλύτερο φεγγάρι του Δία

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA έχει ακόμη καλύτερα αποδεικτικά στοιχεία για ένα υπόγειο ωκεανό με αλμυρό νερό στον Γανυμήδης, το μεγαλύτερο φεγγάρι του Δία. Ο υπόγειος ωκεανός θεωρείται ότι έχει περισσότερο νερό από ότι το σύνολο του νερού στην επιφάνεια της Γης. Ο εντοπισμός υγρού νερού είναι κρίσιμο στοιχείο στην αναζήτηση κατοικήσιμων κόσμων πέρα από τη Γη, καθώς και για την αναζήτηση της ζωής όπως την γνωρίζουμε.

«Αυτή η ανακάλυψη σηματοδοτεί ένα σημαντικό ορόσημο, τονίζοντας ότι μόνο το Hubble μπορεί να πετύχει», δήλωσε ο John Grunsfeld, της Διεύθυνσης Επιστημονικών Αποστολών της NASA στα κεντρικά της NASA, στην Ουάσιγκτον. «Στα 25 χρόνια που βρίσκεται σε τροχιά, το Hubble έχει κάνει πολλές επιστημονικές ανακαλύψεις στο δικό μας ηλιακό σύστημα. Ένας βαθύς ωκεανός κάτω από την παγωμένη κρούστα του Γανυμήδη ανοίγει περαιτέρω τις συναρπαστικές δυνατότητες για ζωή πέρα από τη Γη».

Ο Γανυμήδης είναι το μεγαλύτερο φεγγάρι στο ηλιακό μας σύστημα και το μόνο φεγγάρι με δικό του μαγνητικό πεδίο. Το μαγνητικό πεδίο προκαλεί σέλας, που είναι λαμπερές κορδέλες θερμού ηλεκτρισμένου αέριου, σε περιοχές που βρίσκονται γύρω από τον βόρειο και το νότιο πόλο του φεγγαριού. Επειδή ο Γανυμήδης βρίσκεται κοντά στον Δία, χώνεται επίσης στο μαγνητικό πεδίο του Δία. Όταν το μαγνητικό πεδίο του Δία αλλάζει, το σέλας στον Γανυμήδη επίσης αλλάζει, σε ένα χορευτικό μπρος-πίσω κούνημα.

Εικόνα του δορυφόρου του Δία, Γανυμήδη, με τις (χρωματισμένες μπλε) ζώνες σέλαος Credit: NASA/ESA

Με παρακολούθηση της χορευτικής αυτής κίνησης του σέλαος στις δυο περιοχές, οι επιστήμονες ήταν σε θέση να προσδιορίσουν ότι κάτω από την «κρούστα» του Γανυμήδη υπάρχει μια μεγάλη ποσότητα αλμυρού νερού που επηρεάζει το μαγνητικό του πεδίο. Ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Joachim Saur του Πανεπιστημίου της Κολωνίας στη Γερμανία, συνέλαβε την ιδέα της χρησιμοποίησης του Hubble για να μάθει περισσότερα σχετικά με το εσωτερικό του φεγγαριού.

«Πάντα είχα ανταλλαγή απόψεων για το πώς θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ένα τηλεσκόπιο με άλλους τρόπους», είπε ο Saur. «Υπάρχει τρόπος που θα μπορούσε κάποιος να χρησιμοποιήσει ένα τηλεσκόπιο για να κοιτάξει στο εσωτερικό ενός πλανητικού σώματος; Τότε σκέφτηκα το σέλας! Επειδή το σέλας ελέγχεται από το μαγνητικό πεδίο, αν παρατηρήσεις το σέλας με κατάλληλο τρόπο, μπορείς να μάθεις κάτι σχετικά με το μαγνητικό πεδίο . Αν γνωρίζεις το μαγνητικό πεδίο, τότε ξέρεις κάτι για το εσωτερικό του φεγγαριού».

Αν υπήρχε παρουσία ενός ωκεανού αλμυρού νερού, το μαγνητικό πεδίο θα δημιουργούσε ένα δευτερεύον μαγνητικό πεδίο στον ωκεανό που θα αντιπαρατίθετο με το πεδίο του Δία. Αυτή η «μαγνητική τριβή» θα περιόριζε τη χορευτική κίνηση του σέλαος. Αυτός ο ωκεανός πολεμά το μαγνητικό πεδίο του Δία τόσο ισχυρά που μειώνει την κίνηση του σέλαος στους 2 βαθμούς, αντί των 6 βαθμών αν ο ωκεανός δεν υπήρχε.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο ωκεανός έχει πάχος 100 χιλιόμετρα, 10 φορές βαθύτερος από τους ωκεανούς της Γης και είναι θαμμένος κάτω από μια κρούστα πάγου, σε πολύ μεγάλο βαθμό, 150 χιλιομέτρων. Οι επιστήμονες, βασισμένοι σε μοντέλα του μεγάλου φεγγαριού, υποπτεύθηκαν για πρώτη φορά την ύπαρξη ωκεανού στον Γανυμήδη τη δεκαετία του 1970.

Η αποστολή Γαλιλαίος της NASA, μέτρησε το μαγνητικό πεδίο του Γανυμήδη το 2002, παρέχοντας τα πρώτα στοιχεία που υποστηρίζουν αυτές τις υποψίες. Το διαστημικό σκάφος Γαλιλαίος, πήρε σύντομες μετρήσεις-«στιγμιότυπα» του μαγνητικού πεδίου σε διαστήματα των 20 λεπτών, αλλά οι παρατηρήσεις του ήταν τόσο σύντομες για την ευκρινή σύλληψη του κυκλικού «χορού» του δευτερογενούς μαγνητικού πεδίου του ωκεανού. Oι νέες παρατηρήσεις έγιναν στο υπεριώδες φως και θα μπορούσαν να επιτευχθούν μόνο με ένα διαστημικό τηλεσκόπιο, ψηλά πάνω από την ατμόσφαιρα της Γης, η οποία μπλοκάρει το περισσότερο υπεριώδες φως.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA γιορτάζει τα 25 χρόνια πρωτοπόρου επιστήμης στις 24 Απριλίου Έχει μετασχηματίσει την κατανόηση του ηλιακού συστήματος και πέρα από αυτό και μας βοήθησε να βρούμε τη θέση μας ανάμεσα στα αστέρια.

Πηγή: NASA