Η ευρώπη ετοιμάζεται για τη μεγαλύτερη αποστολή στον κόκκινο πλανήτη

Ο Μαουρίτσιο Καπουάνο και ο Ρίτσαρντ Μπεσούντο μετρούν αντίστροφα για τη μεγαλύτερη στον κόσμο αποστολή στον κόκκινο πλανήτη. Είναι μόνο δύο μέλη μιας τεράστιας ομάδας που τρέχει το πρόγραμμα ExoMars, ένα κοινό πρότζεκτ της ESA και της Roscosmos με αντικείμενο την αναζήτηση ζωής στον Άρη. Το πρώτο διαστημόπλοιο είναι σχεδόν έτοιμο.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής του προγράμματος, Μαουρίτσιο, «το κάτω μέρος θα μπει σε τροχιά γύρω από τον Άρη, αντλώντας ηλιακή ενέργεια μέσω των ηλιακών του κατόπτρων. Το πάνω μέρος είναι αυτό που θα προσεδαφιστεί απευθείας και εντελώς αυτόνομα στην επιφάνεια του Άρη».

Το πρόγραμμα ExoMars χωρίζεται σε δύο αποστολές. Η πρώτη το 2016 και η δεύτερη το 2018. Το διαστημικό σκάφος υφίσταται προγραμματισμένες δοκιμές με αυστηρό χρονοδιάγραμμα στη νότια Γαλλία. Κι αυτό, γιατί το περιθώριο που έχει για να φτάσει στον στόχο του είναι πολύ μικρό. Ο επίσης επικεφαλής του προγράμματος, Ρίτσαρντ, μας λέει ότι «για να πάει κανείς στον Άρη, θα πρέπει να περιμένει τη σωστή σύζευξη μεταξύ Γης και Άρη. Λαμβάνοντας υπόψη τις τροχιές των δύο πλανητών, οι επιθυμητές συζεύξεις συμβαίνουν μόνο κάθε 26 μήνες».

Από τη στιγμή που θα βρεθεί στον Άρη, το διαστημόπλοιο θα χωριστεί στα δύο. Ο δορυφόρος παραμένει σε τροχιά και το όχημα κατευθύνεται στην επιφάνεια. Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία ελπίζει αυτή η δοκιμαστική κάψουλα να πραγματοποιήσει την πρώτη ευρωπαϊκή προσαρείωση στην ιστορία. «Έχει μια μορφή που παραπέμπει σε διαστημόπλοια, ακόμη και σε UFO αν προτιμάτε, διότι το αεροδυναμικό σχήμα του αντικειμένου είναι ιδανικό για τον έλεγχο της εισόδου στην ατμόσφαιρα του Άρη», σύμφωνα με τον Μαουρίτσιο.

Το ExoMars 2016 θα στείλει πίσω κρίσιμες πληροφορίες: Πρώτον, θα δείξει την επίδοση του οχήματος εδάφους. Δεύτερον, το όχημα τροχιάς θα συμπεριφερθεί σαν μια τεράστια μύτη που οσμίζεται την ατμόσφαιρα του Άρη, ψάχνοντας για μεθάνιο. Η παρουσία αερίου μπορεί να αποτελέσει ένα στοιχείο για την πιθανή παρουσία ζωής. Έπειτα, το 2018, θα γίνει η εκτόξευση του ερευνητικού οχήματος του ExoMars.

Ο εκ των επιστημόνων του προγράμματος Χόρχε Βάγκο τονίζει πως «το ExoMars 2018 πραγματικά ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην εξερεύνηση του Άρη. Για πρώτη φορά θα ερευνήσουμε την τρίτη διάσταση, δηλαδή το βάθος. Πρόκειται για κάτι πολύ σημαντικό, διότι στο υπέδαφος και σε βάθος έχουμε τις καλύτερες πιθανότητες να βρούμε αποδείξεις για το ενδεχόμενο να έχει υπάρξει ζωή στον Άρη».

Βέβαια, το να στείλουμε ένα μηχάνημα να σκάψει στον Άρη είναι δύσκολο. Το πρώτο εμπόδιο είναι και το μεγαλύτερο: η ασφαλής προσεδάφιση. Εν συνεχεία, το ερευνητικό όχημα θα πρέπει να προσανατολιστεί με προσοχή. Το όχημα θα ψάξει για ένα μέρος προσαρείωσης μεταξύ των λόφων του πλανήτη και των πεδιάδων του. Θα αναζητήσει περιοχές, όπου πιθανολογείται η ύπαρξη νερού στο υπέδαφος. Έπειτα θα ερευνήσει με το τρυπάνι του σε βάθος έως και δύο μέτρων.

Ο διαχειριστής του, Πιέτρο Μπαλιόνι, επισημαίνει ότι «η ταχύτητα του δράπανου είναι πολύ χαμηλή σε σύγκριση με το δράπανο που χρησιμοποιούμε στο σπίτι. Το συγκεκριμένο βγάζει ισχύ 50 με 60 watt, δηλαδή όση έχει και μια λάμπα. Αυτό φτάνει για να κάνει μια έξοχη δουλειά, να σκάψει μια τρύπα και να πάρει δείγμα».

Το όχημα Curiosity της NASA έχει επιβεβαιώσει ότι ο Άρης είναι κατοικήσιμος. Έτσι, η αναζήτηση του ExoMars θα εστιάσει σε αποδεικτικά στοιχεία ύπαρξης μικροβίων – υπό μορφή απολιθωμάτων – καθώς και σε ίχνη οργανικών μορίων. Σύμφωνα με τον Χόρχε, «τα ίδια τα μικρόβια είναι πολύ μικρά για το γυμνό μάτι. Το μέγεθός τους ποικίλει από ένα μέχρι μερικά εκατομμυριοστά του μέτρου. Άρα θα χρειαζόμασταν ένα τεράστιο μικροσκόπιο για να τα δούμε, κάτι που η αποστολή μας δεν διαθέτει. Όμως οι αποικίες οργανισμών μπορούν να επηρεάσουν την απόθεση των πετρωμάτων κι αυτό μπορούμε να το δούμε. Ένας άλλος τύπος βιοϋπογραφής είναι τα οργανικά μόρια, τα οποία είναι κάτι σαν τα τουβλάκια “Lego” των κυττάρων».

Το ερευνητικό όχημα μπορεί επίσης να εντοπίσει κάθε ύπαρξη ζωής, η οποία θα βρίσκεται κρυμμένη κάτω από την επιφάνεια για να προστατευθεί από τη βλαβερή ακτινοβολία. Πιστεύουν όμως στ’ αλήθεια τα μέλη του ExoMars ότι υπάρχει ζωή στον Άρη;

Σύμφωνα με τον Πιέτρο, «πρόκειται σίγουρα για την ερώτηση των 100 εκατομμυρίων. Είμαι πεπεισμένος ότι έχει υπάρξει ζωή στον Άρη». Ανάλογη η απάντηση και του Ρίτσαρντ: «Πιστεύω ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρχει ζωή στον Άρη». Ο Μαουρίτσιο μάλλον διαφωνεί: «Προσωπικά δεν το πιστεύω, όμως αυτή είναι μόνο η δική μου άποψη». Ο Χόρχε εμφανίζεται κάπως πιο μετρημένος στην απάντησή του: «Θεωρώ πως υπάρχει μια λογική πιθανότητα ύπαρξης κάποιων θυλάκων ζωής βαθιά στο υπέδαφος».

Η αποστολή, λοιπόν, είναι καθ’ οδόν για να βρει αν υπάρχει ή υπήρξε κάποτε ζωή στον Άρη. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, το ExoMars θα έχει δώσει τις απαντήσεις.

Πηγή: ESA