Αστρονομία – Σύμπαν: Επιστημονική Ομάδα ανακαλύπτει ένα νέο τεράστιο υπερσμήνος γαλαξιών

Ομάδα αστρονόμων από τη Νότια Αφρική, την Ολλανδία, τη Γερμανία και την Αυστραλία ανακοίνωσε, στις 16 Νοεμβρίου 2016, την ανακάλυψη μιας άγνωστης μέχρι πρόσφατα σημαντικής συγκέντρωσης γαλαξιών προς τη κατεύθυνση του αστερισμού, του νότιου ημισφαιρίου, Vela (Ιστία), που το ονόμασαν το υπερσμήνος Vela (Ιστία). Η βαρυτική έλξη από αυτή την τεράστιας μάζας συγκέντρωση, στην κοσμική μας γειτονιά μπορεί να έχει μια σημαντική επίδραση στην κίνηση της τοπικής μας γαλαξιών, στην οποία περιλαμβάνεται και ο δικός μας Γαλαξίας. Μπορεί, επίσης, να βοηθήσει για να εξηγηθεί η κατεύθυνση και το εύρος της περίεργης ταχύτητας της τοπικής ομάδας, σε σχέση με την Κοσμική Μικροκυματική Ακτινοβολία Υποβάθρου.

Τα υπερσμήνη είναι οι μεγαλύτερες και πιο μαζικές δομές που γνωρίζουμε στο σύμπαν. Συνίστανται από σμήνη γαλαξιών και διαχωριστικές (μεγάλων κενών) νηματοειδείς δομές (τείχη) που εκτείνονται πάνω από 200 εκατομμύρια έτη φωτός κατά μήκος του ουρανού. Το πλέον φημισμένο υπερσμήνος είναι το Υπερσμήνος Shapley, κάπου 650 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, που περιέχει δυο δωδεκάδες σμηνών για τα οποία έχουν μετρηθεί χιλιάδες ταχύτητες γαλαξιών. Πιστεύεται ότι είναι το μεγαλύτερο του είδους στην κοσμική μας γειτονιά.

Χάρτης του σύμπαντος σε περιοχή 500 εκατομμυρίων ετών φωτός.

Η επιστημονική ομάδα, με συμμετοχή και δυο επιστημόνων από το Ινστιτούτο Max-Planck, ανακάλυψε το νέο υπερμήνος λίγο μακρύτερα (σε απόσταση 800 εκατομμυρίων ετών φωτός) το οποίο καλύπτει μια ακόμα πιο ευρεία περιοχή του ουρανού από το Υπερσμήνος Shapley. Το Υπερμήνος Vela (Ιστία) είχε περάσει απαρατήρητο εξαιτίας της θέσης του πίσω από το επίπεδο του Γαλαξία μας, όπου σκόνη και άστρα κρύβουν τους γαλαξίες που βρίσκονται πίσω, διαμορφώνοντας ένα ευρύ κενό των εξωγαλαξιακών πηγών. Τα αποτελέσματα της επιστημονικής ομάδας δείχνουν ότι το Υπερμήνος Vela (Ιστία) μπορεί να είναι τόσο μαζικό όσο το Shapley, πράγμα που υποδεικνύει ότι η επιρροή του στις τοπικές ογκώδεις ροές είναι συγκρίσιμη με αυτή του Shapley.

Η ανακάλυψη βασίστηκε σε φασματοσκοπικές παρατηρήσεις πολλαπλών αντικειμένων, χιλιάδων μερικώς καλυμμένων γαλαξιών. Παρατηρήσεις το 2012 με τον αναβαθμισμένο φασματογράφο του Νοτιοαφρικανικού Μεγάλου Τηλεσκοπίου (SALT) επιβεβαίωσε ότι οχτώ νέα σμήνη ενυπήρχαν μέσα στην περιοχή του Vela. Οι φασματοσκοπικές παρατηρήσεις, στη συνέχεια, με το Αγγλο-Αυστραλιανό Τηλεσκόπιο στην Αυστραλία, παρείχαν χιλιάδες μετατοπίσεις στο ερυθρό και αποκάλυψαν την τεράστια έκταση αυτής της νέας δομής.

Το νέο ανακαλυφθέν υπερσμήνος Vela προς τον αστερισμό Vela – στην ελληνική (τα) Ιστία – που παλιότερα ήταν τμήμα (τα ιστία) του αστερισμού της Αργούς.

«Αυτή η ανακάλυψη δείχνει ότι το υπερσμήνος Vela έχει μια σημαντικά υψηλότερη πυκνότητα ύλης από τον μέσο όρο, καθιστώντας το εμφανώς μεγάλη δομή», δηλώνουν οι επιστήμονες από το Ινστιτούτο Max-Planck. Όμως υπάρχουν πολλά ακόμη να γίνουν – απαιτούνται περαιτέρω επαναληπτικές παρατηρήσεις για να αποκαλυφθεί η πλήρης έκταση, η μάζα και η επιρροή του υπερσμήνους Vela. Μέχρι τώρα η περιοχή αυτή του ουρανού είχε προσεγγιστεί σποραδικά, ενώ το πλησιέστερο στον Γαλαξία μας μέρος δεν ανιχνεύθηκε, επειδή πυκνά άστρα και στρώματα σκόνης μπλοκάρουν τη θέα. Οι σχεδιαζόμενες παρατηρήσεις με τις νέες ραδιοαστρονομικές εγκαταστάσεις MeerKAT θα βοηθήσουν ιδιαίτερα τη χαρτογράφηση αυτής της κρυμμένης περιοχής, ενώ θα ληφθούν περαιτέρω οπτικές μετατοπίσεις στο ερυθρό με το νέο φασματογράφο ευρέος πεδίου.

Πηγή: Max Planck Institutes

Περισσότερα στη δημοσίευση: Discovery of a supercluster in the ZOA in Vela. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.