Οι ανθρώπινες κοινωνίες σκέφτονται γρήγορα-αυθόρμητα ή αργά-λογικά σε κύκλους υποστηρίζει μελέτη μαθηματικών

Καθώς οι άνθρωποι εξελίσσονται, θεωρείται πως, έτσι εξελίσσεται και η ικανότητά τους να σκέφτονται λογικά και να χρησιμοποιούν τους πόρους με σύνεση. Φαίνεται πως δεν είναι έτσι. Σύμφωνα με έρευνα στο Cornell, η προσεκτική και μετρημένη λήψη αποφάσεων είναι σε διαρκή ανταγωνισμό με το πιο σπασμωδικό τύπο συμπεριφοράς. Μαθηματικοί στο Cornell έχουν αναπτύξει ένα θεωρητικό μοντέλο για τη μελέτη της δυναμικής μεταξύ «του να σκέφτεται-ένα σύνολο-γρήγορα και αργά», τη διάκριση μεταξύ της ανθρώπινης γνωστικής επεξεργασίας που είναι γρήγορη και διαισθητική, έναντι στην αργή και ορθολογική. Οι συμπεριφορικοί ψυχολόγοι την ονομάζουν διαφορά ανάμεσα στην «αυτόματη» και την «ελεγχόμενη» επεξεργασία. Το μοντέλο δημοσιεύτηκε στις 27 Ιουλίου στο περιοδικό Χάος. Συγγραφείς της εργασίας αναφέρονται οι Danielle Toupo, Steven Strogatz, Jonathan Cohen και David Rand.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τα μαθηματικά μοντέλα τους για να αποκτήσουν βαθύτερη γνώση σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταξύ αργών και γρήγορων στοχαστών στην αναζήτηση πόρων μέσα σε ένα αναπτυσσόμενο πληθυσμό. Τα αποτελέσματά τους ρίχνουν φως στο πώς η εξέλιξη έχει διαμορφώσει την ανθρώπινη σκέψη. Ανακάλυψαν περιπτώσεις στις οποίες γρήγορη και αργή σκέψη συνυπάρχουν σταθερά και κάποιες στις οποίες ο ένας τρόπος κυριαρχεί σημαντικότερα. Σε άλλες περιπτώσεις, όμως, προέκυψαν κύκλοι: μια αργή, ελεγχόμενη σκέψη ήλθε αρχικά στο προσκήνιο, μόνο για να εκθρονιστεί από μια γρήγορη, αυτόματη σκέψη, που στη συνέχεια αντικαταστάθηκε με αργή σκέψη κοκ.

«Ανάλογα με την ποσότητα των διαθέσιμων πόρων, δείξαμε ότι υπάρχουν φορές που οι γρήγοροι στοχαστές κυριαρχούν στον κόσμο και υπάρχουν φορές που κυριαρχούν οι αργοί στοχαστές, αλλά υπάρχει ένα όριο όπου θα δούμε πραγματικά ταλαντώσεις μεταξύ των δύο», είπε ο Toupo. «Προερχόμενος από ένα υπόβαθρο δυναμικών συστημάτων, ο στόχος μας ήταν να δούμε αν υπάρχει μια περιοχή στο χώρο των πόρων όπου εμφανίστηκαν αυτοί οι κύκλοι».

Ένας χονδροειδής τρόπος, είπε ο Rand, περιγραφής της αυτόματης έναντι της ελεγχόμενης επεξεργασίας είναι να σκεφτεί κάποιος για αυτή ως αντιπαράθεση του συναισθήματος έναντι της λογικής. «Τόσο στη νευροεπιστήμη όσο και στην ψυχολογία, υπάρχει μεγάλη συμφωνία στοιχείων για την ύπαρξη αυτών των δύο διαφορετικών ειδών των νοητικών διεργασιών», συμπλήρωσε. «Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η κατανόηση γιατί υπήρξε ο τρόπος που εμφανίστηκε».

Αν και είναι ωραίο να σκεφτεί κάποιος ότι οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου σε προοδευτικά πιο έλλογα όντα, το μοντέλο δείχνει ότι αυτό δεν μπορεί να είναι αλήθεια. Αντί αυτού, η λογική σκέψη μπορεί να περνάει μέσα από κύκλους ανάπτυξης και ύφεσης, όπως ακριβώς και η οικονομία. Όπως και το Μεσαίωνα στην Ευρώπη, τόνισε ο Rand. «Αυτή ήταν μια κακή περίοδο για τον ορθολογισμό».

Το μοντέλο τους υποστηρίζει επίσης την άποψη ότι ζώντας σε ένα σύγχρονο κόσμο που χαρακτηρίζεται από ταχεία καινοτομία, την τεχνολογία και το διαφωτισμό, θα μπορούσε να σημαίνει ότι εμείς ως άνθρωποι είμαστε στην αιχμή μιας επανάληψης σε μια περίοδο αυτόματης επεξεργασίας ή γρήγορης σκέψης. Θα μπορούσε αυτό να συμβαίνει επειδή ο σύγχρονος κόσμος παρέχει στους ανθρώπους την πολυτέλεια να μην ασχολούνται με τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, επιλέγοντας αντί αυτού τη στιγμιαία ευχαρίστηση.

Πηγή: Cornell University

Περισσότερα στην εργασία: Evolutionary game dynamics of controlled and automatic decision-making, published July 27 in the journal Chaos (Η παραπομπή οδηγεί στη βάση του Cornell University, arXiv.org)