Ο ύπνος μπορεί να ενισχύσει τη μακροχρόνιες μνήμες του ανοσοποιητικού συστήματος

Πριν από πάνω από έναν αιώνα, οι επιστήμονες απέδειξαν ότι ο ύπνος συντηρεί τη διατήρηση των αναμνήσεων γεγονότων και εκδηλώσεων. Μετέπειτα μελέτες έδειξαν ότι ο ύπνος βραδέων κυμάτων, που συχνά αναφέρεται ως βαθύς ύπνος, είναι σημαντικός για τον μετασχηματισμό εύθραυστων αναμνήσεων που σχηματίζονται πρόσφατα, σε σταθερές μακροχρόνιες μνήμες. Τώρα, με ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε 29 Σεπτεμβρίου στο Trends in Neurosciences, μέρος μιας ειδικής έκδοσης για τη Νευροανοσολογία, ερευνητές προτείνουν ότι ο βαθύς ύπνος μπορεί επίσης να ενισχύσει την ανοσολογική μνήμη των παθογόνων που αντιμετωπίστηκαν προηγουμένως.

«Ενώ είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό ότι ο ύπνος υποστηρίζει τον σχηματισμό της μακροχρόνιας μνήμης στον ψυχολογικό τομέα, η ιδέα ότι είναι συνάρτηση του ύπνου ο σχηματισμός μακροχρόνιας μνήμης που ισχύει σε όλα τα οργανικά συστήματα, είναι κατά την άποψή μας εντελώς νέα», λέει ο συγγραφέας Jan Born, του Πανεπιστημίου του Tuebingen. «Θεωρούμε ότι η προσέγγισή μας είναι προς την κατεύθυνση μιας ενοποιητικής ιδέας του βιολογικού σχηματισμού μακροχρόνιας μνήμης, στην οποία ο ύπνος παίζει έναν κρίσιμο ρόλο, μια νέα εξέλιξη στην έρευνα του ύπνου και στην έρευνα της μνήμης».

Το ανοσοποιητικό σύστημα «θυμάται» μια συνάντηση με ένα βακτήριο ή ιό συλλέγοντας θραύσματα από το μικρόβιο για να δημιουργήσει Τ-κύτταρα μνήμης, τα οποία διαρκούν για μήνες ή χρόνια και βοηθούν το σώμα να αναγνωρίζει μια προηγούμενη μόλυνση και να ανταποκρίνεται γρήγορα. Αυτά τα Τ-κύτταρα μνήμης εμφανίζονται να αφαιρούν την «ουσία της πληροφορίας» σχετικά με τα παθογόνα, καθώς μόνο τα Τ-κύτταρα που αποθηκεύουν πληροφορίες σχετικά με τα πιο μικροσκοπικά θραύσματα αποσπούν πάντα μια απάντηση. Η συλλογή της ουσίας της πληροφορίας επιτρέπει στα Τ-κύτταρα μνήμης να ανιχνεύουν νέα παθογόνα που είναι παρόμοια, αλλά όχι ταυτόσημα, με βακτήρια ή ιούς που συνάντησαν προηγουμένως.

Μελέτες σε ανθρώπους έχουν δείξει ότι οι μακροχρόνιες αυξήσεις στα Τ-κύτταρα μνήμης σχετίζονται με τον βαθύ ύπνο βραδέων κυμάτων τις νύχτες μετά τον εμβολιασμό. Στο σύνολό τους, τα ευρήματα υποστηρίζουν την άποψη ότι ο ύπνος βραδέων κυμάτων συμβάλλει στο σχηματισμό της μακροχρόνιας μνήμης της αφηρημένης, γενικευμένης πληροφορίας, που οδηγεί στο να προσαρμόζονται οι συμπεριφορικές και ανοσολογικές αποκρίσεις. Ο προφανής υπαινιγμός είναι ότι η στέρηση ύπνου μπορεί να βάλει το σώμα σας σε κίνδυνο.

Το γράφημα δείχνει ένα μοντέλο σχηματισμού μνήμης στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στο ανοσοποιητικό σύστημα (Credit: Westermann et al./Trends in Neurosciences 2015)

«Αν δεν κοιμόμαστε, τότε το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να επικεντρωθεί σε λάθος μέρη του παθογόνου», λέει ο Born. «Για παράδειγμα, πολλοί ιοί μπορούν εύκολα να μεταλλάσουν ορισμένα τμήματα των πρωτεϊνών τους και να ξεφύγουν από αποκρίσεις του ανοσοποιητικού. Εάν είναι διαθέσιμα πολύ λίγα κύτταρα που αναγνωρίζουν τα αντιγόνα [τα κύτταρα που δίνουν τα θραύσματα στα Τ-κύτταρα], τότε μπορούν όλα να χρειαστούν για να καταπολεμήσουν το παθογόνο. Επιπρόσθετα, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ορμόνες που απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου ωφελούν την αντιπαράθεση μεταξύ των κυττάρων που παρέχουν αντιγόνο και αυτών που αναγνωρίζουν αντιγόνο και ορισμένες από αυτές τις σημαντικές ορμόνες θα μπορούσε να λείπουν χωρίς ύπνο».

Ο Born λέει ότι η μελλοντική έρευνα θα πρέπει να εξετάσει ποια πληροφορία συλλέγεται κατά τη διάρκεια του ύπνου για αποθήκευση σε μακροχρόνια μνήμη και πώς επιτυγχάνεται αυτή η συλλογή. Στο τέλος, αυτή η έρευνα θα μπορούσε να έχει σημαντικές κλινικές επιπτώσεις.

«Για να σχεδιάσουμε αποτελεσματικά εμβόλια εναντίον του HIV, της ελονοσίας και της φυματίωσης, οι οποίες βασίζονται στην ανοσολογική μνήμη, πρέπει να είναι διαθέσιμο το σωστό μοντέλο μνήμης», λέει ο Born. «Είναι η ελπίδα μας ότι συγκρίνοντας τις έννοιες της νευρωνικής και ανοσολογικής μνήμης, μπορεί να αναπτυχθεί ένα μοντέλο ανοσολογικής μνήμης που να ενσωματώνει τα διαθέσιμα πειραματικά δεδομένα και χρησιμεύει ως μια χρήσιμη βάση για την ανάπτυξη εμβολίων».

Πηγή: AAAS