Το πηγούνι μας προέρχεται από την εξελικτική διαδικασία και όχι από μηχανικές δυνάμεις

Γιατί οι σύγχρονοι άνθρωποι έχουν πηγούνια; Αυτό είναι ένα ερώτημα που απασχολεί τους επιστήμονες περισσότερο από ένα αιώνα. Μια νέα έρευνα ίσως ρίξει φως στο παραπάνω ερώτημα. Τα πηγούνια μας φαίνεται πως δεν προέρχονται από μηχανικές δυνάμεις, όπως το μάσημα, αλλά αντίθετα είναι αποτέλεσμα μιας εξελικτικής προσαρμογής που αφορά στο μέγεθος και το σχήμα του προσώπου και πιθανώς συνδέεται με τις αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών καθώς γίναμε περισσότερο κοινωνικά εξημερωμένοι. Αυτό υποστηρίζει μια νέα έρευνα που έγινε με επικεφαλής τον Nathan Holton, ο οποίος μελετά κρανιοπροσωπικά χαρακτηριστικά και μηχανική στο Πανεπιστήμιο της Iowa.

Η ομάδα έκανε μετρήσεις σε 40 ανθρώπους, από νήπια μέχρι ενήλικες, χρησιμοποιώντας εξελιγμένες τεχνικές ανάλυσης προσώπου και κρανίου και κατέληξε πως μηχανικές δυνάμεις, όπως το μάσημα, εμφανίζονται ανίκανες να παράγουν την αντίσταση που απαιτείται για την δημιουργία νέου οστού στην κάτω γνάθο. Όπως υποστηρίζουν σε μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο journal of Anatomy, η εμφάνιση του πηγουνιού στον σύγχρονο άνθρωπο προέκυψε λόγω της απλής γεωμετρίας. Δεδομένου ότι τα πρόσωπο μας έγινε μικρότερο, κατά τη διάρκεια της εξέλιξής μας από τα αρχαϊκά χρόνια μέχρι σήμερα-στην πραγματικότητα το πρόσωπο μας είναι 15% μικρότερο από αυτό του Νεάντερνταλ-το πηγούνι έγινε μια οστική προεξοχή, ένα μυτερό έμβλημα στο κάτω μέρος του προσώπου μας.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψη των ανθρωπολόγων του Πανεπιστημίου της Iowa, με επικεφαλής τον Robert Franciscus, οι οποίοι πιστεύουν ότι το ανθρώπινο πιγούνι είναι μια δευτερεύουσα συνέπεια της αλλαγής του τρόπου ζωής μας, που ξεκίνησε πριν από περίπου 80.000 χρόνια και εξελίχθηκε σε σημαντικό βαθμό με τη μετανάστευση των σύγχρονων ανθρώπων από την Αφρική, περίπου 20.000 χρόνια αργότερα. Αυτό που συνέβη ήταν το εξής: Οι σύγχρονοι άνθρωποι εξελίχθηκαν από ομάδες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, οι οποίοι ήταν μάλλον απομονωμένοι, σε όλο και αυξανόμενες συνεργαζόμενες ομάδες που σχημάτιζαν κοινωνικά δίκτυα.

Αυτές οι πιο συνδεδεμένες ομάδες φαίνεται πως ενίσχυσαν το βαθμό έκφρασης τους μέσω της τέχνης αλλά και άλλων μέσων. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής το αρσενικό φύλο έγινε πιο ήρεμο και είναι λιγότερο πιθανό να διαπληκτίζονταν για εδάφη και αντικείμενα, οι άντρες ήταν πιο πρόθυμοι να προχωρούν σε συμμαχίες και αυτό αποδεικνύεται από την ανταλλαγή αγαθών και ιδεών, που ωφέλησε τον καθένα ξεχωριστά αλλά και όλους μαζί.

Η αλλαγή στη συμπεριφορά συνδεόταν με μειωμένα επίπεδα ορμονών, κυρίως της τεστοστερόνης. Το γεγονός αυτό προκάλεσε αξιοσημείωτες αλλαγές στην κρανιοπροσωπική περιοχή των αρσενικών. Μια μεγάλη αλλαγή ήταν να μικρύνουν τα πρόσωπα αυτή η αλλαγή δημιούργησε την ευκαιρία να αναπτυχθεί το πιγούνι στο ανθρώπινο πρόσωπο.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Iowa βρήκαν ότι αναπτύσσουμε το πιγούνι μας καθώς αυξάνεται το πρόσωπό μας, από την παιδική ηλικία προς την ενηλικίωση. Στην ηλικία των 4 ετών (αριστερά) περίπου, έχουμε μικρή ένδειξη του πιγουνιού, αλλά στα 20 (δεξιά) έχουμε ένα προεξέχον σημείο στο κάτω μέρος των προσώπων μας. (Image credit: University of Iowa)

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η ανάπτυξη του πηγουνιού έχει να κάνει περισσότερο με το πώς κάθε χαρακτηριστικό του προσώπου μας προσαρμόζεται, όσο αυξάνεται το μέγεθος του κεφαλιού μας. Όπως ακριβώς θα ταίριαζαν τα μεμονωμένα κομμάτια σε ένα επεκτεινόμενο τρισδιάστατο puzzle. Τα παιδιά, για παράδειγμα έχουν επίπεδα, σχεδόν ανεπαίσθητα πηγούνια, που μοιάζουν περισσότερο με αυτά του Νεάντερνταλ. Αυτή η οστεώδης εξοχή γίνεται ορατή όταν τα κεφάλια και τα πρόσωπα μας μεγαλώνουν κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής μας.

Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το Τμήμα Ορθοδοντικής του πανεπιστημίου της Iowa.

Πηγή: The University of Iowa

Περισσότερα στο άρθρο: The ontogeny of the chin: an analysis of allometric and biomechanical scaling, Journal of Anatomy, APR 2015