Σεισμοί: Σεισμικά ρήγματα ίσως να έχουν παίξει ρόλο κλειδί στη διαμόρφωση του πολιτισμού της Αρχαίας Ελλάδας

Οι Αρχαίοι Έλληνες, σύμφωνα με μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Plymouth, ίσως συνειδητά να είχαν χτίσει ιερούς και αγαπημένους πολύτιμους χώρους σε εδάφη που προηγουμένως επηρεάστηκαν από σεισμική δραστηριότητα. Ο καθηγητής Γεωεπιστήμης Iain Stewart, Διευθυντής του Ινστιτούτου Αειφόρου Γης του Πανεπιστημίου – παρουσιαστής διαφόρων ντοκιμαντέρ στο BBC σχετικών με την δύναμη των σεισμών στη διαμόρφωση τοπίων και κοινοτήτων – θεωρεί ότι τεκτονικά ρήγματα που δημιουργήθηκαν από σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή του Αιγαίου μπορεί να έχουν οδηγήσει περιοχές να έχουν ιδιαίτερη πολιτιστική θέση.

Οι επιστήμονες είχαν προηγουμένως υποστηρίξει ότι οι Δελφοί, ένα ορεινό συγκρότημα, χώρος κάποτε ενός θρυλικού μαντείου, κέρδισε τη θέση του στην ευρεία κοινωνία της κλασικής Ελλάδας ως αποτέλεσμα μιας ιερής πηγής και των μεθυστικών αερίων τα οποία αναδύονταν από ένα τεκτονικό ρήγμα που προκλήθηκε από σεισμό. Όμως ο καθηγητής Stewart πιστεύει ότι οι Δελφοί μπορεί να μην είναι μοναδική περίπτωση σε αυτή την προσέγγιση και ότι και άλλες πόλεις στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι Μυκήνες, η Έφεσος, η Κνίδος, η Ιεράπολις μπορεί να έχουν οικοδομηθεί ειδικά λόγω της ύπαρξης τεκτονικών ρηγμάτων.

«Η σεισμική ρηγμάτωση είναι ενδημική στον κόσμο του Αιγαίου και για περισσότερο από 30 χρόνια έχω εντυπωσιαστεί από το ρόλο που έπαιξαν οι σεισμοί στη διαμόρφωση του τοπίου», είπε ο καθηγητής Stewart. «Όμως θεωρούσα πάντα ότι είναι κάτι περισσότερο από σύμπτωση ότι πολλοί σημαντικοί χώροι είναι τοποθετημένοι ακριβώς επάνω σε τεκτονικά ρήγματα που δημιουργήθηκαν από σεισμική δραστηριότητα. Οι Αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν μεγάλη σημασία στις θερμές πηγές που απελευθερωνόταν από τους σεισμούς, όμως ίσως το χτίσιμο των ναών και των πόλεων κοντά σε αυτά τα μέρη ήταν περισσότερο συστηματικό από ότι θεωρείτο προηγουμένως».

Ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς είναι χτισμένος ακριβώς επάνω από ένα τεκτονικό ρήγμα (η διεύθυνσή του φαίνεται στη μικρή εικόνα)

Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επίσημο περιοδικό της Ένωσης Γεωλόγων, Proceedings of the Geologists’ Association, ο καθηγητής Stewart αναφέρει ότι μια αντιστοιχία ενεργών ρηγμάτων και αρχαίων πόλεων σε περιοχές της Ελλάδας και της δυτικής Τουρκίας μπορεί να μη φαίνεται υπερβολικά περίεργη, δεδομένου ότι η περιοχή του Αιγαίου είναι διάτρητη από σεισμικά ρήγματα και καλυμμένη από ερειπωμένους οικισμούς. Όμως, προσθέτει, πολλά σεισμικά ρήγματα που εντοπίζονται στην περιοχή δεν διακόπτουν απλά την κατασκευή των κτιρίων και των δρόμων, αλλά περνούν κατευθείαν μέσα από την καρδιά των πιο ιερών δομών των αρχαίων οικισμών.

Υπάρχουν σημαντικά παραδείγματα για να υποστηρίξουν τη θεωρία, όπως στους ίδιους τους Δελφούς όπου ένα ιερό είχε καταστραφεί από σεισμό το 373 π.Χ. για να ξαναχτιστεί μόνο ο ναός του απευθείας επάνω στο ίδιο τεκτονικό ρήγμα. Υπάρχουν επίσης πολλοί μύθοι ατόμων που απέκτησαν προφητική ιδιότητα κατεβαίνοντας στον κάτω κόσμο, με ορισμένους σχολιαστές να υποστηρίζουν ότι τέτοια σπήλαια ή συστήματα σπηλαίων που προκλήθηκαν από σεισμική δραστηριότητα, μπορεί να έχουν διαμορφώσει το σκηνικό για τις ιστορίες αυτές.

«Δεν λέω ότι κάθε ιερός τόπος στην αρχαία Ελλάδα χτίστηκε σε ένα τεκτονικό ρήγμα», αναφέρει ο καθηγητής Stewart. «Αλλά ενώ στις μέρες μας η συσχέτιση με τους σεισμούς είναι ότι όλα είναι αρνητικά, πάντα γνωρίζουμε ότι μακροπρόθεσμα δίνουν πολλά περισσότερα από ότι παίρνουν. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν απίστευτα ευφυείς άνθρωποι και πιστεύω ότι θα είχαν αναγνωρίσει αυτή την σημασία και θα ήθελαν οι πολίτες τους να επωφεληθούν από αυτά που δημιουργούσαν».

Πηγή: University of Plymouth

Περισσότερα στη δημοσίευση: Seismic faults and sacred sanctuaries in Aegean antiquity. Proceedings of the Geologists’ Association.