Άνθρωποι που βιώνουν το τραύμα του πολέμου γίνονται όλο και πιο θρησκευόμενοι δείχνει επιστημονική μελέτη

Ο πρόεδρος του Τμήματος Ανθρώπινης και Εξελικτικής Βιολογίας, Joseph Henrich και μια ομάδα διεθνών συνεργατών συγκέντρωσαν δεδομένα μελετών από διάφορες περιοχές του πλανήτη και βρήκαν ότι, μετά την τραυματική εμπειρία της εικόνας ενός φίλου ή αγαπημένου να σκοτώνεται ή να πληγώνεται κατά τη διάρκεια συμπλοκής, πολλοί γίνανε πιο θρήσκοι. Η μελέτη περιγράφεται στην εργασία που δημοσιεύθηκε 28 Ιανουαρίου στο περιοδικό Nature Human Behavior.

«Ενδιαφέρθηκα για το ερώτημα αυτό μέσω του προηγούμενου έργου μου, το οποίο εστιάστηκε στο πώς τα θρησκευτικά πιστεύω μπορούν να προκαλέσουν τον κόσμο να συνεργαστεί περισσότερο σε μια ομάδα», είπε ο Henrich. «Η ιδέα είναι ότι αν μπορέσεις να διευρύνεις τη σφαίρα της συνεργασίας, τότε η ομάδα αυτή μπορεί να ανταγωνιστεί με μεγαλύτερη επιτυχία άλλους, μερικές φορές ακόμη και μέσω βιαίας εμπλοκής. Όμως η μελέτη αυτή υποστηρίζει ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο», συνέχισε ο Henrich. «Αν δεχθείς ένα σοκ πολέμου και γίνεις πολύ θρήσκος και μετά αρχίσεις να υπερνικάς άλλες ομάδες με συμπλοκές, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα φαινόμενο εκτροχιασμού».

Για να κατανοήσουν τη σχέση μεταξύ πολέμου και θρησκείας, ο Henrich και οι συνεργάτες του συγκέντρωσαν δεδομένα από περισσότερες από 1700 συνεντεύξεις με ανθρώπους σε 71 χωριά διάσπαρτα από άκρη σε άκρη σε Σιέρα Λεόνε, Τατζικιστάν και Ουγκάντα. Τα αποτελέσματά τους έδειξαν ότι, μεταξύ αυτών που ήταν περισσότερο εκτεθειμένοι στο πόλεμο, η συμμετοχή σε θρησκευτικές ομάδες αυξήθηκε κατά 12, 14 και 41 ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα.

Επιπλέον, οι ερευνητές βρήκαν ότι αυτοί που βίωσαν το τραύμα του πολέμου ήταν πιθανότερο να παρευρίσκονται σε θρησκευτικές τελετές και ήταν πιο πιθανό να κατατάξουν τη θρησκεία ως σημαντική κατάσταση στις ζωές τους από εκείνους που δε το βίωσαν. Και σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτά τα φαινόμενα ήταν εκπληκτικά μακροχρόνια. «Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα ήταν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις βρήκαμε το φαινόμενο να αντέχει», ανέφερε ο Henrich. «Στο Τατζικιστάν βρήκαμε το φαινόμενο ακόμη και 13 χρόνια μετά την σύγκρουση, δεν υπάρχει νόημα αυτό να επιτείνεται».

Οι τρεις περιοχές επιλέχθηκαν, ανέφερε ο ερευνητής, επειδή παρόλο που και οι τρεις είχαν βιώσει εμφύλια σύρραξη, καμία από αυτές δεν περιελάμβανε μια σαφή θρησκευτική ή εθνική διάσταση. «Σε μέρη όπως η Σιέρα Λεόνε, τόσο οι αντάρτες όσο και η κυβέρνηση θα πήγαιναν στα χωριά και θα πυροβολούσαν αδιάκριτα», εξήγησε ο Henrich. « Ορισμένοι άνθρωποι θα σκοτωνόταν ή θα πληγωνόταν και άλλοι όχι. Αυτό δημιουργεί ένα φυσικό πείραμα – ορισμένοι άνθρωποι είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στον πόλεμο και ορισμένοι άνθρωποι είναι λιγότερο εκτεθειμένοι και στη συνέχεια μπορέσαμε να δούμε την επίδραση που έχει αυτό το σοκ στην θρησκευτικότητά τους».

Το σημαντικότερο, είπε ο Henrich, η μελέτη σύγκρινε μόνο εκείνες τις αλλαγές στη θρησκευτική πίστη μεταξύ των ατόμων στο ίδιο χωριό. «Θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλοί λόγοι γιατί οι άνθρωποι σε διαφορετικά χωριά μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο θρήσκοι», είπε ο Henrich. «Θα μπορούσε επίσης να είναι ότι ένα συγκεκριμένο χωριό δέχθηκε περισσότερες επιθέσεις από ότι ένα άλλο, αλλά με τη σύγκριση ανθρώπων από το ίδιο χωριό μπορέσαμε να εξαλείψουμε αυτή τη μεταβλητή».

Τελικά, όμως, ο Henrich ανέφερε ότι η μελέτη υποστηρίζει την άποψη, που συχνά ενστερνίζονται οι ιστορικοί, ότι ο πόλεμος μελλοντικά μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικές αλλαγές. «Θα μπορούσε να επηρεάσει την κατεύθυνση στην οποία εξελίσσονται οι θεσμοί ή οι πολιτικές που ακολουθούν οι κυβερνήσεις», υποστήριξε. «Και υπάρχουν πολιτικές επιπτώσεις επίσης, επειδή έχει αυτό το ψυχολογικό αποτέλεσμα: όταν σοκάρεις έναν πληθυσμό, νέοι θεσμοί που ήταν αδύνατοι προηγουμένως είναι περισσότερο πιθανά να αναδυθούν», πρόσθεσε. «Έτσι αυτά τα πολεμικά σοκ ίσως ανακατευθύνουν την ιστορία σε διαφορετικές κατευθύνσεις αναδιαμορφώνοντας τους θεσμούς και επηρεάζοντας το πώς σκέφτονται οι άνθρωποι».

Πηγή: The Harvard Gazette

Περισσότερα στη δημοσίευση: War increases religiosity. Nature Human Behavior, αλλά και εδώ με το πλήρες κείμενο.