Οι ψευδείς ειδήσεις (Fake News) μπορούν να οδηγήσουν σε λανθασμένες αναμνήσεις σύμφωνα με έρευνα

Οι ψηφοφόροι μπορεί να διαμορφώσουν λανθασμένες αναμνήσεις μετά την ανάγνωση κατασκευασμένων ιστοριών-ειδήσεων, ειδικά αν αυτές οι ιστορίες ευθυγραμμίζονται με τα πολιτικά τους πιστεύω, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύεται στο Psychological Science. Η έρευνα διενεργήθηκε την προηγούμενη από το δημοψήφισμα του 2018 εβδομάδα, για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων στην Ιρλανδία, όμως οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι ψευδείς ειδήσεις είναι πιθανό να έχουν ανάλογα αποτελέσματα σε άλλα πολιτικά πλαίσια, συμπεριλαμβανομένης της κούρσας για τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2020.

«Σε υψηλής συναισθηματικής φόρτισης, κομματικές πολιτικές διαμάχες, όπως οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ του 2020, οι ψηφοφόροι μπορεί να “θυμούνται” εξ ολοκλήρου κατασκευασμένες ιστορίες ειδήσεων», αναφέρει η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Gillian Murphy από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Cork, στην Ιρλανδία. «Ειδικότερα, είναι πιθανό να “θυμούνται” σκάνδαλα που αποδίδονται με άσχημο τρόπο σε αντίπαλο υποψήφιο».

Η μελέτη είναι καινοτόμα επειδή εξετάζει την παραπληροφόρηση και τις πλαστές αναμνήσεις σε συσχέτιση με ένα πραγματικό δημοψήφισμα, εξηγεί η Murphy. Μαζί με τους συνεργάτες της απευθύνθηκε σε 3.140 επιλέξιμους ψηφοφόρους online και τους ρώτησε εάν και πώς σχεδιάζουν να ψηφίσουν στο δημοψήφισμα. Στη συνέχεια, οι πειραματιστές παρουσίασαν σε κάθε συμμετέχοντα έξι νέες αναφορές, δυο από τις οποίες ήταν κατασκευασμένες ιστορίες που περιέγραφαν υποψηφίους, σε κάθε πλευρά του ζητήματος, που εμπλέκονται σε παράνομη ή προκλητική συμπεριφορά. Μετά την ανάγνωση της κάθε ιστορίας, οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν εάν είχαν ακούσει σχετικά με το γεγονός που περιγράφεται στην προηγούμενη ιστορία. Σε αυτή την περίπτωση ανέφεραν αν είχαν ιδιαίτερη ανάμνηση σχετικά με αυτό.

Οι ερευνητές στη συνέχεια πληροφόρησαν τους επιλέξιμους ψηφοφόρους ότι κάποιες από τις ιστορίες που διάβασαν είχαν κατασκευαστεί και προσκάλεσαν τους συμμετέχοντες να προσδιορίσουν όποια από τις αναφορές πίστευαν ότι είναι ψεύτικη. Τέλος, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα γνωστικό τεστ.

Σχεδόν οι μισοί από αυτούς που απάντησαν ανέφεραν μια ανάμνηση για τουλάχιστον ένα από τα κατασκευασμένα γεγονότα – πολλοί από αυτούς ανακάλεσαν πλούσιες λεπτομέρειες σχετικά με τις κατασκευασμένες ιστορίες ειδήσεων. Τα άτομα υπέρ της νομιμοποίησης της έκτρωσης ήταν περισσότερο πιθανό να θυμούνται μια ψευδή είδηση σχετικά με τους αντιπάλους τους στο δημοψήφισμα, τα άτομα που ήταν κατά της νομιμοποίησης ήταν περισσότερο πιθανό να θυμούνται ένα ψέμα για τους υποστηρικτές της. Πολλοί συμμετέχοντες απέτυχαν να αναθεωρήσουν την ανάμνησή τους, ακόμη και μετά που έμαθαν ότι κάποιες πληροφορίες θα μπορούσε να ήταν φανταστικές. Και αρκετοί συμμετέχοντες αφηγήθηκαν λεπτομέρειες που οι αναφορές των ψευδών ειδήσεων δεν περιείχαν.

Σύμφωνα με την Murphy, αυτό δείχνει την ευκολία με την οποία μπορούν να εμφυτευθούν αυτές οι εξ ολοκλήρου κατασκευασμένες μνήμες, παρά την καχυποψία του ψηφοφόρου και ακόμη παρά την σαφή προειδοποίηση ότι μπορεί να έχουν παρουσιαστεί ψευδείς ειδήσεις.

Συμμετέχοντες που απέδωσαν χαμηλότερα στο γνωστικό τεστ δεν ήταν περισσότερο επιρρεπείς στο να διαμορφώσουν ψευδείς αναμνήσεις από ότι ήταν αυτοί που είχαν υψηλότερες επιδόσεις στο τεστ, όμως αυτοί που είχαν χαμηλότερες επιδόσεις ήταν πιο πιθανό να θυμούνται ψευδείς ιστορίες που ευθυγραμμίζονταν με τις απόψεις τους. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει, σύμφωνα με τους ερευνητές, ότι οι άνθρωποι με υψηλότερη γνωστική ικανότητα ίσως είναι πιο πιθανό να αναρωτιούνται για τις προσωπικές τους προτιμήσεις και για τις πηγές ενημέρωσής τους.

Όπως υποστηρίζει η Elizabeth Loftus του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Irvine, που συμμετείχε επίσης στην έρευνα, το να κατανοηθούν τα ψυχολογικά αποτελέσματα των ψευδών ειδήσεων είναι κρίσιμο δεδομένου ότι η εκλεπτυσμένη τεχνολογία κάνει ευκολότερη τη δημιουργία όχι μόνο ψεύτικων ειδησεογραφικών αναφορών και εικόνων, αλλά και επίσης πλαστών video. Όπως δηλώνει: «Οι άνθρωποι θα λειτουργούν με τις ψεύτικες αναμνήσεις τους και είναι συχνά πολύ δύσκολο να τους πείσουμε ότι τα πλαστά νέα είναι ψεύτικα. Με την αυξανόμενη ικανότητα να κάνουμε τις ειδήσεις απίστευτα πειστικές, πώς θα βοηθήσουμε τους ανθρώπους να αποφύγουν την παραπλάνηση; Είναι ένα πρόβλημα με το οποίο θα πρέπει να ασχοληθούν οι επιστήμονες ψυχολόγοι».

Πηγή: Association for Psychological Science

Περισσότερα στη δημοσίευση: False Memories for Fake News During Ireland’s Abortion Referendum. Psychological Science.