Οι δημιουργικοί άνθρωποι – όπως υποστηρίζουν στοιχεία έρευνας – δεν διαπρέπουν στον γνωστικό έλεγχο

Πρόσφατη έρευνα της ερευνήτριας του Πανεπιστημίου του Arkansas, Darya Zabelina (εικόνα), επίκουρης καθηγήτριας του τμήματος Ψυχολογίας, επιχειρεί μια νέα προσέγγιση για τη μέτρηση της συσχέτισης μεταξύ δημιουργικότητας και γνωστικού ελέγχου, που είναι η ικανότητα του νου να υπερβαίνει παρορμήσεις και να λαμβάνει αποφάσεις που βασίζονται σε στόχους, μάλλον, παρά σε συνήθειες ή αντιδράσεις. Η έρευνα δείχνει ότι άνθρωποι που έχουν δημιουργικά επιτεύγματα δεν επιδίδονται σε περισσότερο ή λιγότερο γνωστικό έλεγχο από λιγότερο δημιουργικούς ανθρώπους. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενη έρευνα, που βασίζεται σε εργαστηριακούς ελέγχους, παρά σε επιτεύγματα της πραγματικής ζωής, για τη μέτρηση της δημιουργικότητας.

Η Zabelina και ο άλλος συγγραφέας της μελέτης Giorgio Ganis του Πανεπιστημίου του Plymouth, άρχισαν να συγκρίνουν τις γνωστικές διαδικασίες ανθρώπων που έχουν δημιουργικές επιτυχίες στις ζωές τους, με αυτές ανθρώπων που πέτυχαν καλή βαθμολογία στους εργαστηριακούς ελέγχους δημιουργικότητας. Τα αποτελέσματα των δυο ερευνών δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Neuropsychologia το Φεβρουάριο.

Στη μια μελέτη, οι ερευνητές εστίασαν σε μια μέτρηση της δημιουργικότητας, σε εργαστήριο, η οποία μετράει την «αποκλίνουσα σκέψη» ζητώντας 15 συμμετέχοντες να γράψουν μια λίστα με προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από τη δυνατότητα να περπατούν στον αέρα ή να πετούν χωρίς να είναι σε αεροπλάνο. Μετά την ολοκλήρωση αυτού του τεστ, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν μια εργασία που σχεδιάστηκε για να μετρήσει τον γνωστικό έλεγχο, ή την ικανότητα να αλλάζουν την εστίαση της προσοχής τους. Τους παρουσιάστηκαν μικρά γράμματα που διευθετούνταν για να διαμορφώσουν μεγαλύτερα γράμματα και τους ζητήθηκε να δείξουν πότε ένα γράμμα-στόχος εμφανίζονταν – είτε ως μια διευθέτηση μικρότερων γραμμάτων, πράγμα το οποίο συνέβαινε πιο συχνά – ή ως μικρότερα γράμματα που διευθετούνταν για να κάνουν ένα διαφορετικό γράμμα, πράγμα το οποίο συνέβαινε πιο σπάνια.

Οι ερευνητές εξέτασαν τους χρόνους απάντησης των συμμετεχόντων στους πιο συχνούς στόχους, σε σύγκριση με τις απαντήσεις τους στους σπανιότερους στόχους. Οι ερευνητές επίσης έλαβαν ηλεκτροεγκεφαλογραφικές ή EEG, αναλύσεις κατά τη διάρκεια της εργασίας. Βρήκαν ότι οι συμμετέχοντες που είχαν υψηλότερες αποδόσεις στο τεστ αποκλίνουσας σκέψης παρουσίαζαν καλύτερο γνωστικό έλεγχο, όπως μετριούνταν από τους χρόνους απάντησής τους και τα δεδομένα του EEG.

Σε μια δεύτερη μελέτη, οι ερευνητές έδωσαν σε 39 συμμετέχοντες τεστ αποκλίνουσας σκέψης και επιπροσθέτως ένα τεστ δημιουργικότητας της πραγματικής ζωής, ζητώντας από τους συμμετέχοντες να επιδείξουν επιτεύγματά τους στον πραγματικό κόσμο σε 10 τομείς δημιουργικότητας: εικονιστική τέχνη, χορό, μουσική, αρχιτεκτονικό σχέδιο, συγγραφή, χιούμορ, εφευρέσεις, επιστημονική ανακάλυψη, θέατρο και ταινία και μαγειρικές ικανότητες. Μετά οι ερευνητές μέτρησαν τον γνωστικό έλεγχο με τον ίδιο τρόπο όπως και στο πρώτο πείραμα.

Στη δεύτερη μελέτη, ο ερευνητές βρήκαν ότι συμμετέχοντες που πήγαν καλά στο τεστ της αποκλίνουσας σκέψης ακόμη μια φορά παρουσίαζαν μεγαλύτερο γνωστικό έλεγχο. Από την άλλη μεριά, συμμετέχοντες με υψηλότερα δημιουργικά επιτεύγματα στον πραγματικό κόσμο δεν είχαν απαραίτητα καλές επιδόσεις στα τεστ αποκλίνουσας σκέψης, ούτε παρουσίασαν μεγαλύτερο γνωστικό έλεγχο. Τα ευρήματα αυτά υποδεικνύουν ότι τα εργαστηριακά τεστ της δημιουργικότητας και τα δημιουργικά επιτεύγματα της πραγματικής ζωής είναι συνδεδεμένα με διαφορετικές γνωστικές διαδικασίες.

Σε προηγούμενη εργασία της η Zabelina βρήκε ότι οι δημιουργικοί στην πραγματική ζωή άνθρωποι έχουν φίλτρα «διαρρέουσας» προσοχής, που σημαίνει ότι οι εγκέφαλοί τους επιτρέπουν να περάσει περισσότερη αισθητητριακή πληροφορία από ότι οι εγκέφαλοι των λιγότερο δημιουργικών ανθρώπων. «Είναι σαν δίκοπο μαχαίρι», λέει. «Οι πολλές πληροφορίες μπορεί να είναι σαρωτικές και δεν σε αφήνουν να συγκεντρωθείς. Όμως από την άλλη μεριά, βοηθάνε τους δημιουργικούς ανθρώπους να προσέχουν πράγματα που άλλοι δεν μπορούν».

Η Zabelina κατέστησε σαφές ότι τα αποτελέσματα αυτά δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για θεωρηθεί παθολογική η δημιουργικότητα. «Οι δημιουργικοί συμμετέχοντες δεν ήταν κακοί στο γνωστικό έλεγχο», εξηγεί. «Ίσως είναι απλώς καλύτεροι σε αυτόν όταν η εργασία είναι ενδιαφέρουσα ή όταν εμπλέκονται με την εργασία».

Πηγή: University of Arkansas

Περισσότερα στη δημοσίευση: Creativity and cognitive control: Behavioral and ERP evidence that divergent thinking, but not real-life creative achievement, relates to better cognitive control. Neuropsychologia.