Η σεξουαλική παρενόχληση οδηγεί ακόμη τις γυναίκες εκτός φυσικής, αποκαλύπτει νέα έρευνα

Η έρευνα έγινε ανάμεσα σε συμμετέχουσες προπτυχιακές φοιτήτριες φυσικής που συμμετείχαν στο CUWiP 2017 (Conferences for Undergraduate Women in Physics) και αποκάλυψε ότι περίπου τα τρία τέταρτα των περίπου 500 γυναικών που απάντησαν είχαν εμπειρία κάποιας μορφής σεξουαλικής παρενόχλησης και ότι οι εμπειρίες αυτές συσχετίζονταν με μια αίσθηση ότι δεν ανήκουν στο πεδίο. Τα ευρήματα δεν θα προκαλούσαν έκπληξη στις περισσότερες γυναίκες σε STEMM, όμως μπορεί να σοκάρουν τους άνδρες σε STEMM, που συχνά αγνοούν τη διάχυση και τη ζημιά της σεξουαλικής παρενόχλησης. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την Lauren Aycock, του Πανεπιστημίου του Maryland και του NIST (National Institute of Standards and Technology) και συνεργάτες της. Μια πρόσφατη μελέτη, το 2014, ανέφερε εύρημα σύμφωνα με το οποίο η σεξουαλική παρενόχληση επηρεάζει την πλειονότητα των γυναικών σε STEMM (science, technology, engineering, mathematics, and medicine).

Γενικά, η σεξουαλική παρενόχληση είναι μια ανεπιθύμητη ή ακατάλληλη συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης που διαμορφώνει ένα καθόλου άνετο περιβάλλον. Υπάρχει σε ποικίλες μορφές, τόσο διακριτικές όσο και απροκάλυπτες, όμως στη μελέτη της Aycock παρατηρήθηκαν τρεις ιδιαίτεροι τύποι: η σεξιστική παρενόχληση λόγω φύλου, η σεξουαλική παρενόχληση λόγω φύλου και μια τρίτη μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης. Ο πρώτος τύπος περιγράφει εχθρικά ή προσβλητικά σχόλια και πράξεις βασισμένες στο φύλο κάποιου, όπως λέγοντας οι γυναίκες δεν κάνουν φυσική. Ο δεύτερος, αναφέρεται σε σεξουαλικά σχόλια ή συμπεριφορά, όπως ο σχολιασμός του σχήματος του σώματος μιας γυναίκας. Ο τρίτος τύπος της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι το ανεπιθύμητο σεξουαλικό ενδιαφέρον, όπως η απαίτηση για σεξουαλικές χάρες ή ανεπιθύμητες επαφές.

Μελέτες σε διεθνή ακαδημαϊκά περιβάλλοντα δείχνουν ότι η σεξουαλική παρενόχληση είναι κάτι κοινό, με το περίπου 70% των γυναικών να αναφέρουν εμπειρίες σεξουαλικής παρενόχλησης. Οι φοιτήτριες είναι πιο πιθανό να υποστούν εμπειρία παρενόχλησης από συναδέλφους τους, όμως δράστες μπορεί να είναι ακόμη και διδακτικό και διοικητικό προσωπικό των σχολών τους. Η σεξουαλική παρενόχληση είναι συχνά επίμονη και συνεχής: τα περισσότερα θύματα αναφέρουν πως έχουν περισσότερες από μια παρενοχλήσεις και από περισσότερα από ένα πρόσωπα. Παρά την εκτεταμένη γνώση, οι περισσότεροι έχουν άγνοια του κόστους της σεξουαλικής παρενόχλησης για τα θύματα. Το βίωμα αυτό αυξάνει την πιθανότητα μια γυναίκα να εγκαταλείψει μια καριέρα σε STEMM και σε εκείνες τις γυναίκες που δεν εγκαταλείπουν τον τομέα τους, η παρενόχληση προξενεί βλάβη στην καριέρα τους, την οικονομική τους κατάσταση και την ευημερία τους.

Στη μελέτη τους η Aycock και οι συνεργάτες της, συνέλεξαν online τις απόψεις από 464 συμμετέχουσες στο CUWiP – περίπου το 5-10% των προπτυχιακών φοιτητριών φυσικής στις ΗΠΑ εκείνο το χρόνο. Οι φοιτήτριες ρωτήθηκαν αν είχαν βιώσει σεξιστική παρενόχληση λόγω φύλου, σεξουαλική παρενόχληση λόγω φύλου ή ανεπιθύμητο σεξουαλικό ενδιαφέρον «στο πλαίσιο της φυσικής» – όπως σε εργαστήριο φυσικής, στην τάξη του μαθήματος ή σε εκδήλωση του τμήματος φυσικής. Οι ερευνητές στη συνέχεια ανέλυσαν τη σχέση μεταξύ αυτών των εμπειριών και δυο μεταβλητών που συσχετίζονται συχνά με την επιμονή στην καριέρα. Μια είναι η «αίσθηση του ανήκειν», το πόσο έντονα κάποιος/α αισθάνεται σύνδεση ή ταυτοποίηση με μια δεδομένη κοινότητα. Η άλλη μεταβλητή, είναι το «φαινόμενο του απατεώνα» (αλλά και «σύνδρομο απάτης» – imposter phenomenon), όπου κάποιος/α αποδίδει κατά κύριο λόγο την επιτυχία του/της στην τύχη, στη σκληρή εργασία ή στην προνομιακή μεταχείριση παρά στην ικανότητα.

Η Aycock και οι συνεργάτες της βρήκαν ότι το βίωμα σεξουαλικής παρενόχλησης συσχετίζεται αρνητικά με την αίσθηση του ανήκειν και είναι χειρότερη η αίσθηση του συνδρόμου της απάτης. Τρία τέταρτα (74,3%) αυτών που απάντησαν βίωσαν τουλάχιστον μιας μορφής σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ περίπου οι μισές (47,9%) βίωσαν πολλαπλές μορφές. Από τις γυναίκες που βίωσαν παρενόχληση, το 91,3% βίωσαν σεξιστική παρενόχληση λόγω φύλου, το 34,2% βίωσε σεξουαλική παρενόχληση λόγω φύλου και το 32,6% βίωσε ανεπιθύμητο σεξουαλικό ενδιαφέρον.

Τα ευρήματα ευθυγραμμίζονται με μελέτη του 2016 που έδειξε την επικράτηση της σεξουαλικής παρενόχλησης των πτυχιούχων γυναικών στη φυσική. Χρησιμοποιώντας μοντέλα παλινδρόμησης, η Aycock και οι συνεργάτες της βρήκαν ότι μόνο η σεξιστική παρενόχληση λόγω φύλου συνδέονταν με επιδεινούμενη αίσθηση του ανήκειν. Ωστόσο, αυτές που απάντησαν ήταν πιο πιθανό να αποδώσουν την επιτυχία τους στη σκληρή εργασία, την τύχη ή στην εξωτερική εντύπωση – αντί για την ικανότητα – αν είχαν βιώσει είτε σεξιστική ή σεξουαλική παρενόχληση λόγω φύλου.

Πηγή: American Physical Society (όπου και παραπομπές σε προηγούμενες σχετικές έρευνες που αναφέρονται στο κείμενο)

Περισσότερα στη δημοσίευση: Sexual harassment reported by undergraduate female physicists. Physical Review Physics Education Research.